بتن به عنوان یکی از پرکاربرد ترین مصالح ساختمانی در تمام دنیا شناخته شده است، اما در سال های اخیر کاربرد بتن فراتر از پی ریزی، کف سازی یا اجرای ستون های اصلی ساختمان رفته است. امروزه بتن و مشتقات تولیدی آن، در جایگاه یک کالای لوکس در دکوراسیون کاملا پذیرفته شده است. از مشتقات بتنی در تولید کالاهای تزئینی، مبلمان و … استفاده میکنند. یکی از دیگر کاربرد های بتن استفاده از آن در نما و کفپوش است. نمای بتنی در معماری مدرن دنیا و میان معماران بسیار محبوب و پر طرفدار شده است. برای استفاده بتن در نما، از بتن اکسپوز در طراحی و دکوراسیون استفاده می شود.
در ادامه به معرفی کوتاه بتن اکسپوز و روش های استفاده از آن در نما، انواع بتن اکسپوز و کاربرد های آن میپردازیم.
بتن اکسپوز چیست؟
بتن اکسپوز یکی از انواع بتن است که معمولا به صورت پنل های از پیش ساخته تولید میشوند. نکته جالب توجه این است که بتن های اکسپوز خود پرداخت نهایی هستند و نیاز به سطح رویین برای زیباسازی نیست. به طور کلی هر بتنی که سطح نهایی آن قابل روئیت باشد، بتن اکسپوز محسوب میشود. استفاده از بتن اکسپوز برای نماسازی ساختمان باعث می شود نیازی به استفاده از مصالح دیگر برای پوشش کار نباشد و هزینه های نماکاری به صورت چشمگیری پایین بیاید. بتن اکسپوز از مواد مختلفی طی فرآیند خاص تولید می شود. شن، ماسه، سیمان، ریزدانه های خنثی مانند سیلیس، آب، انواع روان‌کننده ها و رنگ(در پنل های رنگی) از ترکیبات آن می باشد.
دلیل محبوبیت بتن اکسپوز در بین معماران و مهندسین چیست؟
دلیل محبوبیت بتن های اکسپوز، کاربرد بسیار زیاد و نمای بسیار جذاب آن است. از پنل های بتن اکسپوز معمولا به عنوان کفپوش و نمای داخلی یا خارجی استفاده میکنند. اما به دلیل رایج شدن و محبوبیت استفاده از بتن اکسپوز در نمای ساختمان ها، از آن به عنوان بتن نما هم یاد می شود. از دیگر دلایل آن، امکان تنوع در اجرا است. در پروژه های بزرگ ساختمانی که نیاز به یک نمای یک پارچه در سطح وسیع است، از بتن اکسپوز استفاده می شود. در استفاده داخلی علاوه بر دیوار و کفپوش، پله های بتنی هم بسیار پرطرفدار و جذاب هستند.
انواع بتن اکسپوز
به طور کلی بتن های اکسپوز با توجه به روش اجرای آنها به دو دسته تقسیم شده اند.
- پنل های پیش ساخته
- اجرا در محل (درجا)
اجرای پنل های اکسپوز
اجرای پنل بتن اکسپوز پیش ساخته به چند روش تقسیم میشود:
1- اجرا با استفاده از بولت و رامکا (پیچ های مخصوص)
2- اجرا به وسیله جوش، که هر کدام مراحل خاص خود را دارند.
3- اجرای دوغابی
اجرا به وسیله پیچ
در این روش از پنل های سوراخ دار بتنی استفاده میکنند. اما پنل ها به طور مستقیم به لایه زیرین متصل نمیشوند. زیرسازی در این تایل ها به وسیله پروفیل های اهنی انجام می شود. به این صورت که پنل ها از طریق سوراخ موجود در خود به وسیله پیچ به قوطی پشتی متصل میگردند. قوطی ها هم به صورت افقی و هم به صورت عمودی در زیر، قرار میگیرند.
اجرا به وسیله جوش
در روش اجرا به وسیله جوش، پنلها به نحوی تولید میشوند که در گوشه های آن ها میلگرد کار گذاشته میشود. در این روش هم همانند روش پیچی برای زیر سازی، قیمت زیرین را به وسیله شبکه های آهنی زیر سازی میکنند. در نهایت میلگرد ها بوسیله جوش به شبکه پشتی متصل میگردند.
اجرای دوغابی (یا ملاتی) بتن اکسپوز
در این روش برای مهار پنل ها روی دیوار، ملات متشکل از؛ سیمان سفید و سیاه، ماسه و چسب بتن استفاده میکنند. برای چسبندگی بیشتر و جلوگیری از افتادن پنل ها، پشت هر پنل چند مش نصب میشود. یکی از ایرادات این روش ، زمان بر بودن آن و دیگر اینکه ممکن است ملات روی سطح پنل ها هم ریخته شود.
در کنار 3 روش بالا، روش چسبی هم استفاده میکنند. اما روش چسبی برای همه جا کاربرد ندارد و بیشتر در مدل هایی استفاده میشود که پنل ها بسیار کوچک و سبک، و مورد استفاده در فضای بسته هستند.
اجرای بتن اکسپوز به روش درجا
معمولا در جاهایی استفاده میشود که ابعاد پروژه بسیار بزرگ باشد یا اینکه طرح مورد نظر، مسطح و یک دست نباشد. در این روش تمام مراحل ساخت بتن (قالب بندی، بتن ریزی و…) در محل پروژه انجام میگیرد. به این صورت که قبل از ساخت، قالب ها با توجه به طرح نما ساخته و فراهم میگردند. سپس قالب بندی ها در نما انجام میشود. این روش یک مرحله و یکباره انجام نمیگیرد و بتن ریزی و قالب بندی به صورت پله انجام میشود.
اجرای بتن اکسپوز در کف
گفتیم که از دیگر کاربرد های پنل اکسپوز، استفاده در کف جهت مسیر سازی محوطه سازی به عنوان کفپوش است. برای استفاده از پنل اکسپوز در کف، معمولا از پنل های ضخیم تری نسبت به پنل نما استفاده میشود. در نمای ساختمان ها به دلیل اهمیت وزن پنل، از مدل های نازک‌تر و سبک‌تر استفاده میکنند. این روش پیچیدگی خاصی ندارد و مراحلی همانند موزاییک کاری و دیگر متریال های مورد استفاده در کف دارد. ابتدا زیر سازی برای رسیدن به یک سطح مقاوم، تراز و یکدست، سپس آماده کردن ملات سیمانی و در آخر چینش پنل ها در کف. نکته مهم توجه بندکشی قبل از چینش پنل ها در کف است.
هزینه اجرای بتن اکسپوز
هزینه نصب بتن اکسپوز در نما کاملا وابسته به روش اجرایی آن است. به طور کلی بتن اکسپوز نسبت به سایر متریال های نما، هزینه تمام شده کمتری دارد. نصب به روش پیچی وابسته به مقدار متریال به کار رفته برای زیر سازی و پیچ و … دارد. در نصب به روش جوش و دوغابی هم به همین صورت است. در نهایت هزینه اجرا با توجه به محاسبه میزان جنسی که به کار رفته محاسبه میگردد. در کنار تمامی این موارد، فاکتور های؛ متراژ پروژه و قالب های مورد استفاده هم در تعیین قیمت نهایی تاثیرگذار هستند.
و در آخر به این نکته توجه کنید که اکیپ اجرا کننده از تمام مراحل گفته شده مهم تر است. تیم غیر حرفه ای و تازه‌کار، تمام کیفیت را زیر سؤال میبرد و خسارت وارده به ساختمان در برخی موارد واقعا یا جبران پذیر نیست، یا جبران آن با هزینه سنگین همراه است. پس قبل از اقدام به تهیه بتن اکسپوز، اول یک تیم حرفه ای و قابل اعتماد پیدا کنید.